O sábado 13 de novembro ás 12:00 horas no decurso dun acto na sede de Afundación de Vigo deuse a coñecer o ditame da XLIVª edición dos Premios da Crítica de Galicia nas súas modalidades de Creación Literaria, Investigación, Música, Iniciativas Culturais e Científicas, Artes Plásticas, Artes Escénicas, Cine e Artes Audiovisuais e Cultura Gastronómica, así como se entregaron os correspondentes á edición anterior.
Baixo o lema «Non hai idioma abondo para recoñecérmonos» da poeta Xela Arias, xuntáronse duascentas cincuenta persoas representativas dos diversos ámbitos da política, da sociedade e da actividade cultural do país, entre as que se atopaban Abel Caballero, alcalde de Vigo; Miguel Santalices, presidente do Parlamento de Galicia; Román Rodríguez, conselleiro de Cultura e Educación; Carlos López Font, vicepresidente da Deputación Provincial de Pontevedra; Rosario Álvarez, presidenta do Consello da Cultura Galega; Víctor F. Freixanes, presidente da Real Academia Galega, Valentín García, secretario xeral de Política Lingüística, Ana Pontón, portavoz nacional do BNG, entre outras.
No transcurso do acto, que foi conducido pola poeta Yolanda Castaño, Bieito Ledo, presidente e fundador dos Premios da Crítica de Galicia, entregou ao presidente do Parlamento de Galicia un recoñecemento deseñado polo pintor Antón Pulido con motivo do cuadraxésimo aniversario da cámara galega.
Ao longo da matinal, na que o Cuarteto Caramuxo estreou tres das súas pezas, ademais de coñecerse os ditames da edición do ano 2021, entregáronse tamén os da anterior, a XLIIIª, ditaminados o 23 de novembro de 2020, no marco das restricións da pandemia Covid 19: Feliz Idade de Olga Novo, premio de Creación Literaria; Anarquistas galegos en América, de Bieito Alonso, premio de Investigación; GCiencia. Portal da Ciencia Galega, premio de Iniciativas Culturais e Científicas; Margarita Viso, premio de Música; Alfonso Costa, premio de Artes Plásticas; Os Monicreques de Kukas, premio de Artes Escénicas; O que arde de Oliver Laxe, premio de Cine e Artes Audiovisuais e Festa do Marisco do Grove, premio de Cultura Gastronómica.
Dende comezos do mes de outubro, as 56 persoas compoñentes dos oito xurados, que se unen ao máis de mil trescentas de participantes ao longo de máis de catro décadas, traballaron e ditaminaron de forma virtual sobre as propostas presentadas libremente por editoras, produtoras e outras entidades culturais.
Virtudes (e misterios) de Xesús Fraga, Premio de Creación Literaria 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Creación Literaria, formado por Mercedes Corbillón, libreira da Libraría Cronopios; Inma Otero, crítica e profesora; Isabel Mociño, crítica e profesora da UDV; Olga Novo, escritora, gañadora edición 2020; Ismael Ramos, escritor; Carlos Vizcaíno Fernández, crítico e profesor da UDC e Xavier Senín Fernández, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Illa decepción de Berta Davila (Galaxia); Virtudes (e misterios) de Xesús Fraga (Galaxia) e O pintor cego de Xabier DoCampo (Kalandraka).
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Virtudes (e misterios) de Xesús Fraga (Galaxia).
O xurado salientou da novela, entre outros aspectos: a perspectiva novidosa da emigración e centros cosmopolitas europeos; a construción dunha época que visibiliza e dignifica as mulleres emigrantes galegas; e a creación dun universo autoficcional sen condescendencias nin tampouco mistificación no que o narrador adopta unha posición discreta.
Castelao. Construtor da nación. Tomo II de Miguel Anxo Seixas, premio de Investigación 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Investigación, formado por Bieito Alonso, profesor da UDV, gañador da edición 2020; Marisa Castro Cerceda, profesora de Bioloxía vexetal da UDV; Lourenzo Fernández Prieto, catedrático de Historia Contemporánea da USC e membro da RAG; Camiño Noia Campos, catedrática e profesora emérita da UDV; Neves Rodríguez Brisaboa, catedrática de Linguaxes e Sistemas Informáticos da UDC, Premio Nacional de Informática; Ana Ulla Miguel, profesora de Astronomía e Astrofísica da UDV e María López Sández, Secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Castelao. Construtor da nación. Tomo II (1931-1939) de Miguel Anxo Seixas (Galaxia); Narrativa e imaxinario nacional na reconstrución do campo literario na posguerra (1936-1966) de Mario Regueira (Xerais) e Unha mente que voa de Xurxo Mariño (Xerais).
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Construtor da nación. Tomo II (1931-1939) de Miguel Anxo Seixas (Galaxia).
O xurado salientou que a obra é resultado dunha investigación profunda e rigorosa que se achega á figura fulcral da cultura galega. Máis alá da construción mítica, o traballo permite aprofundar, desde os feitos e as fontes, na personalidade de Castelao, poliédrica e complexa, iluminando a súa dimensión política, humana e artística.
Viñetas desde o Atlántico, premio de Iniciativas Culturais e Científicas 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Iniciativas Culturais e Científicas, formado por Ana Abelenda, xornalista de La Voz de Galicia; Yolanda Castaño, poeta e xestora cultural; Pablo López, xornalista, codirector de GCiencia, gañador da edición 2020; María Obelleiro, xornalista, directora de Nós diario; Fran Núñez, director do Centro Dramático Galego; Iria Veiga Ramos, psiquiatra e divulgadora científica e Inma López Silva e Ramón Nicolás Rodríguez, que exerceron labores de Secretaría, en representación de Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Viñetas desde o Atlántico, Investigal (Rede Galega pola Investigación) e Pontenciencia (Feira da Miniciencia).
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio a Viñetas desde o Atlántico.
O xurado salientou a traxectoria dilatada e entusiasta, de máis de dúas décadas a prol da difusión e divulgación dun xénero pouco recoñecido pero de grande excelencia como é a banda deseñada e no que cumpre un papel central no ámbito galego, estatal e internacional con forte calado popular. Ideado, alentado e dirixido por Miguelanxo Prado é un proxecto catalizador para a incorporación de novos talentos e, ao tempo, integrando actividades dirixidas a todo tipo de público, sempre cunha acollida extraordinaria.
Alejo Amoedo, premio de Música 2020
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Música, formado por Luis Costa Vázquez, profesor do Conservatorio Superior de Vigo; Patricia Hermida, xestora cultural; Sofía Infante Souto, compositora especializada en música de cine; Rodrigo Romaní, músico e profesor da ETRAD de Vigo; Daniel Salgado, xornalista e músico; Margarita Viso, compositora e intérprete, gañadora da edición 2020 e Mariana Fernández Carballal, Secretaría, en representación de Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Susana Seivane, Abraham Cupeiro, Alejo Amoedo e Treixadura.
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Alejo Amoedo.
O xurado salientou a súa actividade concertística continuada ao longo do ano, así como as súas colaboracións periodísticas de difusión da nosa historia musical en Faro de Vigo e en Nós diario, actividades que son unha mostra da súa longa traxectoria como dinamizador de posta en valor da patrimonio musical galego.
Manuel Ayaso, premio de Artes Plásticas 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Artes Plásticas, formado por Luciano Alfaya, arquitecto; Yolanda Carbajales, gravadora; Alfonso Costa, pintor, gañador da edición 2020; Francisco González Bouzán, director do centro cultural Marcos Valcárcel de Ourense; Mónica Maneiro, crítica e comisaria; Ana Soler, pintora e profesora e Ernesto Sánchez Pombo, Secretaría, Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Manuel Paz, Manuel Buciños e Manuel Ayaso.
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio a Manuel Ayaso.
O xurado salientou a súa traxectoria, a capacidade creativa, a construción de linguaxe persoal e a presenza de Galicia na súa obra pictórica, así como o seu recoñecemento internacional.
Erregueté. Revista Galega de Teatro, premio de Artes Escénicas 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Artes Escénicas, formado por Xavier Castiñeira Blanco, director de escena, docente na ESAD de Galicia e fundador da compañía teatral ButacaZero; Raquel Castro, escritora, profesora e presidenta da Asociación Teatral de Alxén; Marcelino de Santiago Kukas, artista, dramaturgo, director, escenógrafo e fundador da compañía Os Monicreques, gañador da edición 2020; Iván Fernández, actor, director, dramaturgo e profesor de teatro; Carmen Méndez, actriz e membro da Directiva da Academia Galega do Audiovisual; Marta Pérez, actriz, creadora escénica e directora de Inversa Teatro e Malores Villanueva, Secretaría, en representación de Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Número 100 de Erregueté. Revista Galega de Teatro, Sarabela Teatro que estreou A Lingua das Bolboretas e fixo 40 anos de traxectoria e Marta Alonso por Bailar agora.
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Erregueté. Revista Galega de Teatro.
O xurado salientou a calidade das tres propostas e quere manifestar a súa dificultade para elixir unha soa candidatura. Como as bases contemplan un único premio, o xurado decantouse polo número 100 de Revista Galega de Teatro. Erregueté en 2020 chegou ao número 100 con grande esforzo e sen apenas subvencións. É a única revista en galego de teatro e con escasos recursos logran estar en todas as representacións, atender a todos os xéneros e facer unha crítica seria e profesional. Erregueté é máis que unha publicación, converteuse nunha fonte excepcional de documentación dende 1983. O número 100 saíu a toda cor. É un volume bisagra que marca o inicio dunha nova etapa, unha nova directiva que ten por diante o labor de manter en pé esta iniciativa e afrontar os desafíos do novo século no teatro galego.
Margarita Ledo, premio de Cine e Artes Audiovisuais 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Cine e Artes Audiovisuais, formado por Mayka Braña, actriz; Zaza Ceballos, produtora; Pepe Coira, produtor, vicepresidente da AGA; Alfonso Pato, director festival de Cans; María Yáñez, directora da revista dixital Vinte; Alicia Zapatero, realizadora da TVG e Jorge Mira, Secretaría, en representación de Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Margarita Ledo, Alfonso Zarauza, Chelo Loureiro e Alberte Branco «Bertitxi».
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Margarita Ledo pola produción, dirección e guión de Nación.
O xurado recoñece na premiada o seu irrenunciable compromiso por intentar transformar a sociedade cunha longa traxectoria que arranca nos alicerces do audiovisual galego. O seu filme Nación, que narra a loita das traballadoras de Pontesa, é unha historia necesaria, que homenaxea o traballo destas mulleres que axudaron a construír unha sociedade máis xusta dende o compromiso e a invisibilidade. O xurado destaca a proposta formal e a ollada singular que representa esta obra.
Queixaría Arias Moniz, premio de Cultura Gastronómica 2021
O xurado da XLIV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Cultura Gastronómica, formado por Iñaki Bretal, chef do restaurante O Eirado, Pontevedra; Paco Canedo, en representación da Festa do Marisco do Grove, gañadora da edición 2020; Julia María Dolores de la Montaña, profesora xubilada de Nutrición e Diétetica e Química analítica e alimentaria da UDV; Tania Gestoso Cortizo, profesora do CIF Carlos Oroza, Pontevedra; Marga Pazos,consultora gastronómica, codirectora de Cartablanca; Martina Vicente García, crítica gastronómica, coeditora da revista La Alacena Roja e Paula Cabaleiro, Secretaría, en representación de Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Culler de pau, Adelina Padín Forte (A horta de Adelina) e Queixaría Airas Moniz.
Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio Queixaría Airas Moniz.
O xurado salientou que se trata dun proxecto portador de valores de sustentabilidade, excelencia, humildade e proximidade, apostando por un modelo de vida e desenvolvemento económico dende o rural galego, fomentando o respecto á tradición, máis apostando tamén pola vangarda, e situando (dende a mesma elección do seu nome) a Chantada e á Ribeira Sacra no mapa dos mellores queixos a nivel estatal.
Esta XLIVª edición dos Premios da Crítica de Galicia estivo patrocinada polo Concello de Vigo, A Xunta de Galicia e a Deputación provincial de Pontevedra, sendo entidades colaboradoras Afundación e Sargadelos.