Category Archives: Novas

O sábado 28 de outubro ás 12:00 horas no decurso dun acto na sede de Afundación de Vigo deuse a coñecer o ditame da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia nas súas modalidades de Creación Literaria, Investigación, Música, Iniciativas Culturais e Científicas, Artes Plásticas, Artes Escénicas, Cine e Artes Audiovisuais e Cultura Gastronómica.

Dende comezos do mes de outubro, as 56 persoas compoñentes dos oito xurados, que se unen ás case mil cincocentas participantes ao longo de toda a súa historia, traballaron e ditaminaron de forma virtual sobre as propostas presentadas libremente por editoras, produtoras e outras entidades culturais.

Baixo o lema «Galicia é un país propio, non é unha xeografía habitada» de Francisco Fernández del Riego, xuntáronse trescentas persoas representativas dos diversos ámbitos da política, da sociedade e da actividade cultural do país, entre as que se atopaban Ana Ortiz, delegada territorial da Xunta de Galicia en Vigo; Anxo Lorenzo, secretario xeral de Cultura; Gorka Gómez, concelleiro de Cultura do concello de Vigo, ademais de diversas alcaldías, deputadas do Parlamento Galego e representacións do asociacionismo cultural e profesional.Conducido polo xornalista Xosé María Palmeiro, no transcurso do acto Bieito Ledo Cabido foi recoñecido como presidente fundador da asociación Premios da Crítica de Galicia. A escritora María Xosé Porteiro realizou a laudatio para Bieito Ledo na que salientou que de «ademais das súas facianas como editor, libreiro e escritor hai unha que nunca abandonou e que hoxe nos convoca neste acto: a do activismo cultural, a do axitador a quen lle debemos a idea de crear uns Premios da Crítica que tiveron a súa estrea o Día das Letras Galegas de 1978 e que neste 2023 están a facer os seus primeiros 45 anos.»

Ao recoñecemento a Bieito Ledo adheríronse Miguel Santalices, presidente do Parlamento de Galicia; Rosario Álvarez, presidenta do Consello da Cultura Galega; Abel Caballero, alcalde de Vigo; Román Rodríguez, conselleiro de Cultura e Educación da Xunta de Galicia; Víctor F. Freixanes, presidente da Real Academia Galega; Henrique Alvarellos, presidente da Asociación Galega de Editoras; Manuel Puga Pereira, presidente da Fundación Penzol; Xosé Luís Méndez Ferrín, Xosé María Fonseca e Xesús Alonso Montero, entre outras personalidades.

Os seres queridos de Berta Dávila, Premio de Creación Literaria 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Creación literaria, formado por  Tensi Gesteira Estévez, blog Lecturafilia; Ana Luna Alonso, docente de Tradución, Facultade de Filoloxía e Tradución (UVigo); Xaquín Núñez Sabarís, crítico e profesor titular da Universidade do Minho; Patricia Porto, libreira; Manuel Rivas, escritor e gañador da edición anterior; Miro Villar, escritor e crítico e Míriam Ferradáns, secretaria, en representación dos Premios da Crítica da Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: Barroco (Apiario) de Antía Otero, Materia (Xerais) de Yolanda Castaño, Ninguén queda (Euseino) de Brais Lamela e Os seres queridos (Xerais) de Berta Dávila.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Os seres queridos de Berta Dávila.

O xurado salientou que Os seres queridos adéntrase nun modelo narrativo contemporáneo de destaca sutileza poética. A obra sobresae pola xenerosidade e honestidade e a conmoción que flúen a través da súas páxinas de xeito brillante. O libro avanza no espazo do escuro, do tabú con implacable contención narrativa levando á lectora a transitar pola violencia de xeito implacable. En definitiva, atopámonos ante unha obra valente que abre paso a novas narrativas amosando que a valentía debe ser un dos corazóns centrais da literatura.

O libro negro da lingua galega de Carlos Callón, premio de Investigación 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Investigación, formado por  Lorena Gómez Méndez, Servizo de Información e Referencia da Biblioteca Xeral da USC; María del Carmen Parafita Couto, Centro de Lingüística da Universidade de Leiden; Jesús López Romalde, Centro de Investigación Interdisciplinar en Tecnoloxías Ambientais (CRETUS) e Departamento de Microbioloxía e Parasitoloxía da USC; Xabier R. Madriñán, historiador e gañador da edición anterior;  Cibrán Santamarina Ríos, Departamento de Física de Partículas da USC, Instituto Galego de Física e Altas Enerxías; Sonia Villapol Salgado, neurocientífica no Instituto Académico de Investigación do Hospital Methodist de Houston (Texas) e na Facultade de Medicina da Weill Cornell de Nova York e  Inma López Silva, escritora, secretaria, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: A defunción dos sexos. Disidentes sexuais na Galiza contemporánea (Xerais) de Daniela Ferrández Pérez; O libro negro da lingua galega. Quiñentos anos de represión e silenciamento (Xerais) de Carlos Callón e Maternidades virtuosas. Unha crítica aos moldes profesionais da crianza (Galaxia) de María do Cebreiro Rábade Villar.

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade  o premio a O libro negro da lingua galega de Carlos Callón.

O xurado salientou a capacidade da obra para unir e compilar unha cantidade inxente de documentación, combinando o ton divulgativo coa rigorosidade da investigación. Alén diso, o xurado quere destacar o impacto da investigación nunha actualidade que volve precisar de atención á lingua como espazo de represión nun contexto de digosia que debe ser lembrado e proxectado no futuro.

Agrupación Astronómica Coruñesa Ío, premio de Iniciativas Culturais e Científicas 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Iniciativas Culturais e Científicas, formado por  Anxo Angueira, presidente da Fundación Rosalía, profesor da  UDV;  Ana Isabel Boullón, membro da RAG e profesora da USC;  Arturo de Lombera Hermida, profesor da USC, responsable do proxecto A Cova de Eirós, gañador da edición anterior; Xurxo Martínez González, investigador, técnico de Normalización Lingüística do concello de Redondela;  Eva Mejuto, escritora e técnica de cultura; María Solar, escritora e xornalista cultural e  Ledicia Costas, secretaria, en representación dos Premios da Crítica de Galicia acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: aCentral Folque, Federación Galega pola Cultura Marítima e Fluvial (Culturmar), Agrupación Astronómica Coruñesa Ío e Fundación Eduardo Pondal.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Agrupación Astronómica Coruñesa Ío.

O xurado salientou o labor de divulgación relacionado coa astronomía, así como o traballo de galeguización da onomástica astronómica e o fito de lograr o nomeamento da estrela Rosalía de Castro. Tamén quixo destacar o labor de visibilizar as científicas galegas, así como a súa defensa da noite fronte a contaminación luminosa.

As Tanxugueiras, premio de Música 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Música, formado por  Xulia Feixóo, percusionista e etnomusicóloga; Xiana Lastra, música e profesora; Moncho Lemos, comentarista musical da Radio Galega; Ugía Pedreira, compositora e gañadora da edición anterior; Joaquín (Kin) Martínez, produtor, director de EsmerArte Industrias Creativas; Gloria Rodríguez Gil, compositora, profesora do conservatorio de Vigo e  Jorge Mira, secretario, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: Xosé Miguélez, Antía Muíño e As Tanxugueiras.

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a As Tanxugueiras.

O xurado salientou o seu compromiso coa identidade, a cultura e a lingua galegas, a súa defensa do feminismo, a súa influencia inusual na xente máis nova facendo que se identifique co noso, o reforzo positivo da idea de galeguidade e a súa proxección tanto musical como mediática, tanto fóra como dentro das nosas fronteiras.

Teresa Táboas, premio de Artes Plásticas 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Artes Plásticas, formado por  Mónica Alonso, pintora e gañadora da edición anterior;   Delmi Álvarez, fotógrafo; Mariano Casas, ilustrador; Santiago Catalán, arquitecto;  Menchu Lamas, pintora; Agar Ledo, crítica de arte e  María López Sández, secretaria, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: Uqui Permui, Manuel Segade, Teresa Táboas e Cynthia Alfonso e Óscar Raña: «Unha leira de millo» (Espazo Sirvent de Vigo, 2022).

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Teresa Táboas.

O xurado salientou o seu labor no campo dunha arquitectura humanista asentada na cultura e o territorio que pon de manifesto a relevancia desta disciplina e as artes plásticas en xeral para a calidade de vida dos cidadáns nunha valiosa confluencia da estética e a arte coa funcionalidade e o benestar. Os seus méritos levárona a formar parte no 2022 no comité institucional do foro internacional do acceso á vivenda, ano no que foi membro do consello asesor do Museo de Pontevedra, así como do consello da Unión Internacional de Arquitectos, pasando posteriormente a ser vicepresidenta desta institución e acadando así unha dimensión internacional desde unha ollada ancorada na realidade cultural e territorial galega.

Teatro Ensalle, premio de Artes Escénicas 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Artes Escénicas, formado por  Afonso Becerra, crítico, director da revista de Erregueté;  Carmen Castro Pombo, organizadora do FIOT de Carballo; Patricia de Lorenzo,  membro de Chévere, gañadora da edición anterior; Carmen Méndez, intérprete; Irene Moreira Fontán, profesora da ESAD; Dolores Vilavedra, crítica, profesora da USC e  Ramón Nicolás Rodríguez, secretario, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: Quico Cadaval, Paula Carballeira, Mofa e Befa e Teatro Ensalle.

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por  maioría o premio a Teatro Ensalle.

O xurado salientou a oportunidade de outorgar o galardón ao Teatro Ensalle en recoñecemento aos seus vinte anos como espazo escénico independente na cidade de Vigo e pola dimensión colectiva do proxecto. Trátase dun proxecto de acollida para propostas non convencionais fincadas nunhas teatralidades de proximidade, constituíndo o único lugar que programa con regularidade danza contemporánea e que recolle o testemuño das históricas salas galegas Teatro Galán e Sala Nasa.

Pepe Coira, premio de Cine e Artes Audiovisuais 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Cine e Artes Audiovisuais formado por  Angela Andrada, guionista, presidenta de AGAG;  María Costas, intérprete; Ramiro Ledo Cordeiro, presidente de Atalante produtora, gañadora da edición anterior; Manuel Pena, director de FIC de Bueu; Ángel Sánchez, director de Play Doc de Tui; Sara Traba, directora e Antón Sobral, secretario, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: Pepe Coira, guionista; Chelo Loureiro, produtora e directora e Novos Cinemas. Festival Internacional de Cinema de Pontevedra.

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Pepe Coira.

O xurado salientou a súa prolífica actividade, incansable e comprometida coa creación audiovisual en Galicia. Cunha permanente incidencia na industria e cunha gran capacidade de adaptación a un medio en constante transformación, cunha longa traxectoria en diferentes áreas como creación, divulgación, investigación, educación e produción. Nas que destacamos como fito recente a estrea no ano 2022 da serie Rapa, obra de gran éxito e relevancia a nivel nacional.

Estrelas no Camiño, premio de Cultura Gastronómica 2023

O xurado da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Cultura Gastronómica, formado por  Alberto Barciela Castro, xornalista; Diego Bellido, médico nutricionista; Iria Otero, enóloga; Victoriano Porto Nogueira, crítico; María Varela, chef A parada das bestas de Palas de Rei, gañadora edición anterior; Begoña Vázquez Gago, chef de Regueiro da Cova de Verín e Mariana Fernández Carballal, secretaria, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas: Proxecto «Amas da Terra. As mulleres que sosteñen a gastronomía» de Lucía Freitas, Restaurante Beiramar do Grove,  «Estrelas no Camiño. Evento gastronómico solidario» e Restaurante Pepe Vieira.

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio a Estrelas no Camiño.

O xurado salientou que Estrelas solidarias no Camiño de Santiago é un dos máis relevantes gastronómicos de España, o que lle engade unha característica solidaria que lle outorga unha singularidade moi particular. Celébrase en Gonte, aldea de pouco máis de cen habitantes (alá en Terras de Negreira), onde se achegan os máis relevantes profesionais da gastronomía, enoloxía e da crítica para degustar produtos esencialmente da terra, enmarcados baixo o selo Galicia calidade ou Pesca dás rías, as marcas de viño e cervexas máis renomeadas que acadan unha magnífica proxección. En Gonte reuníronse no 2022 de forma altruísta 72 estrelas michelin, sendo máis de 30 chefs de prestixio internacional, de España e Galicia. Entre eles o Grupo Nove, Amigos da Cociña Galega e do Centro Superior de Hostalaría de Galicia (CSHG) e Escolas de Formación Profesional. Ademais de promocionar o Camiño de Santiago. Os beneficios de cada edición repártense entre distintas ongs, como a Asociación Anxiños para a infancia en risco de exclusión social, Caritas ou a Asociación Compostelá de Esclerose Múltiple (ACEM), Asociación Galega de Síndrome X Fráxil. O evento é promovido polos irmáns Rial (Carmiña, Fran e Rogelio), considerando que é referencial na promoción do rural galego e apoio ao agro industria galega.

Nesta XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia o apartado musical estivo protagonizado polo cuarteto Caramuxo e a compositora Ugia Pedreira, gañadora da odalidade de Música de 2002.

Foron patrocinadores o Concello de Vigo, a Xunta de Galicia e a Deputación provincial de Pontevedra, sendo entidades colaboradoras Afundación, Sargadelos, Terras Gaudas, Joaquín Rebolledo e Coren.

Fotos de J. Santomé. Grazas.

A xunta directiva da Asociación Premios da Crítica de Galicia acordou que o ditame da XLVIª edición dos Premios da Crítica de Galicia 2023 se celebrará o sábado 28 de outubro a partir das 12:00 horas  no centro social Afundacion de Vigo, acto en que se recoñecerá a Bieito Ledo Cabido como presidente fundador da entidade, tras a laudatio de María Xosé Porteiro. Así mesmo nomeou as seguintes persoas como membros dos xurados de cada unha das oito modalidades:

CREACIÓN LITERARIA: Tensi Gesteira Estévez, blog Lecturafilia; Ana Luna Alonso, docente de Tradución, Facultade de Filoloxía e Tradución (UVigo); Xaquín Núñez Sabarís, crítico e profesor titular da Universidade do Minho; Patricia Porto, libreira; Manuel Rivas, escritor e gañador da edición anterior; Miro Villar, escritor e crítico e Míriam Ferradáns, secretaría, en representación dos Premios da Crítica da Galicia.

INVESTIGACIÓN: Lorena Gómez Méndez, Servizo de Información e Referencia da Biblioteca Xeral da USC; María del Carmen Parafita Couto, Centro de Lingüística da Universidade de Leiden; Jesús López Romalde, Centro de Investigación Interdisciplinar en Tecnoloxías Ambientais (CRETUS) e Departamento de Microbioloxía e Parasitoloxía da USC; Xabier R. Madriñán, historiador e gañador da edición anterior;  Cibrán Santamarina Ríos, Departamento de Física de Partículas da USC, Instituto Galego de Física e Altas Enerxías; Sonia Villapol Salgado, neurocientífica no Instituto Académico de Investigación do Hospital Methodist de Houston (Texas) e na Facultade de Medicina da Weill Cornell de Nova York e  Inma López Silva, escritora, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

INICIATIVAS CULTURAIS E CIENTÍFICAS: Anxo Angueira, presidente da Fundación Rosalía, profesor da  UDV;  Ana Isabel Boullón, membro da RAG e profesora da USC;  Arturo de Lombera Hermida, profesor da USC, responsable do proxecto A Cova de Eirós, gañador da edición anterior; Xurxo Martínez González, investigador, técnico de Normalización Lingüística do concello de Redondela;  Eva Mejuto, escritora e técnica de cultura; María Solar, escritora e xornalista cultural e  Ledicia Costas, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

MÚSICA: Xulia Feixóo, percusionista e etnomusicóloga; Xiana Lastra, música e profesora; Moncho Lemos, crítico musical da Radio Galega; Ugía Pedreira, cantora e gañadora da edición anterior; Joaquín (Kin) Martínez, produtor, director de EsmerArte Industrias Creativas; Gloria Rodríguez Gil, compositora, profesora do conservatorio de Vigo e  Jorge Mira, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

ARTES PLÁSTICAS: Mónica Alonso, pintora e gañadora da edición anterior;   Delmi Álvarez, fotógrafo; Mariano Casas, ilustrador; Santiago Catalán, arquitecto;  Menchu Lamas, pintora; Agar Ledo, crítica de arte e  María López Sández, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

ARTES ESCÉNICAS:  Afonso Becerra, crítico, director da revista de Erregueté;  Carmen Castro Pombo, organizadora do FIOT de Carballo; Patricia de Lorenzo,  membro de Chévere, gañadora da edición anterior; Carmen Méndez, intérprete; Irene Moreira Fontán, profesora da ESAD; Dolores Vilavedra, crítica, profesora da USC e  Ramón Nicolás Rodríguez, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

CINE E ARTES AUDIOVISUAIS: Angela Andrada, guionista, presidenta de AGAG;  María Costas, intérprete; Ramiro Ledo Cordeiro, presidente de Atalante produtora, gañadora da edición anterior; Manuel Pena, director de FIC de Bueu; Ángel Sánchez, director de Play Doc de Tui; Sara Traba, directora e Antón Sobral, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

CULTURA GASTRONÓMICA: Alberto Barciela Castro, xornalista; Diego Bellido, médico nutricionista; Iria Otero, enóloga; Victoriano Porto Nogueira, crítico; María Varela, chef A parada das bestas de Palas de Rei, gañadora edición anterior; Begoña Vázquez Gago, chef Regueiro da Cova de Verín e Mariana Fernández Carballal, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia.

A asemblea da Asociación Premios da Crítica de Galicia reunida en Santiago o 27 de maio de 2023 acordou por unanimidade renovar a súa xunta directiva, convocar a 46ª edición dos premios correspondente a 2023 e abrir unha nova etapa orientada a celebración do seu quincuaxésimo aniversario en 2027.

Asume a presidencia Manuel Bragado Rodríguez, a vicepresidencia primeira María Dolores Cabrera Iglesias, a vicepresidencia segunda Inmaculada López Silva, a secretaría Malores Villanueva Xesteira, a vicesecretaría Xavier Senín Fernández e a tesourería Anxo X. Rajó Pazó.

A asemblea amosou o seu recoñecemento e gratitude a Bieito Ledo Cabido e Antón Pulido Novoa, até agora presidente e vicepresidente, respectivamente, que continuarán formado parte activa desta iniciativa cultural nacida en 1978 e da que foron fundadores e responsables dende entón.

O sábado 19 de novembro ás 12:00 horas no decurso dun acto na sede de Afundación de Vigo deuse a coñecer o ditame da XLVª edición dos Premios da Crítica de Galicia nas súas modalidades de Creación Literaria, Investigación, Música, Iniciativas Culturais e Científicas, Artes Plásticas, Artes Escénicas, Cine e Artes Audiovisuais e Cultura Gastronómica.

Baixo o lema «Galicia é infinda» do poeta Florencio Delgado Gurriarán, xuntáronse trescentas persoas representativas dos diversos ámbitos da política, da sociedade e da actividade cultural do país, entre as que se atopaban Carmela Silva, presidenta da Deputación de Pontevedra, Elena Espinosa en representación da alcaldía de Vigo; Valentín García, secretario xeral de Política Lingüística, Valentín González Formoso, presidente da Deputación da Coruña, así como once alcaldías de diversos concellos do país.

No transcurso do acto, que foi conducido pola escritora Ledicia Costas, Bieito Ledo, presidente e fundador dos Premios da Crítica de Galicia, fixo un percorrido pola memoria desta iniciativa pioneira organizada en Vigo dende hai corenta e cinco anos.

Dende comezos do mes de outubro, as 56 persoas compoñentes dos oito xurados, que se unen ao máis de mil catrocentas participantes ao longo de toda a súa historia, traballaron e ditaminaron de forma virtual sobre as propostas presentadas libremente por editoras, produtoras e outras entidades culturais.

O que fica fóra de Manuel Rivas, Premio de Creación Literaria 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Creación Literaria, formado por  María Luisa Abad, pedagoga; Xesús Fraga, escritor e xornalista, gañador da edición anterior; Esther Gómez Suárez, libreira da libraría Moito Conto; Manuel González González, membro da RAG, catedrático da USC; Bieito Iglesias, escritor; Pilar Ponte, profesora e crítica e  Xosé Manuel Soutullo, director da Fundación Penzol, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a As malas mulleres (Galaxia 2021) de Marilar Aleixandre; O cervo e a sombra (Xerais 2021) de Diego Ameixeiras; Palmeiras, piueiros (Chan da Pólvora 2021) de Anxo Angueira e O que fica fóra (Apiario 2021) de Manuel Rivas.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a O que fica fóra de Manuel Rivas (Apiario).

O xurado salientou que O que fica fóra é unha obra que lle dá a volta á lingua e á realidade para se preguntar e preguntarnos, despois de roubarnos a liña do horizonte, que ficará fóra cando desaparezan as palabras. Un libro alfaia con elementos gráficos que enriquecen tanto a súa estética como a mensaxe que intenta transmitir.

A figuración galega en Irlanda (1840-1936) de Xavier R. Madriñán, premio de Investigación 2023

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Investigación, formado por  Socorro Castro García, profesora de Química da UDC; Maite de Castro, catedrática de Física da Terra da UDV (campus Ourense); Xosé Henrique Costas, catedrático de Filoloxía de Galega da UDV; Cristina Sánchez Carretero, investigadora científica do do Instituto de Ciencias do Patrimonio do CSIC; Antonio Rial Boubeta, profesor de Psicoloxía da USC; Miguel Anxo Seixas, historiador, gañador da edición anterior e Eulalia Agrelo Hermo, profesora da UDV, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Cóntame un conto cuántico (Xerais 2021) de Juanjo Lamelas; A figuración galega en Irlanda (1840-1936): De Imaxe especular a modelo frustrado (Laiovento, 2021) de Xavier R. Madriñán e A xustiza pola man. Violencia e conflitividade na Galicia contemporánea (Xerais 2021), Francisco J. Leira e Miguel Cabo (editores).

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a A figuración galega en Irlanda (1840-1936): De Imaxe especular a modelo frustrado (Laiovento, 2021) de Xavier R. Madriñán.

O xurado sobranceou da obra gañadora que se trata dunha suxerente prospección nun territorio nunca abordado con gran repercusión nun territorio con gran repercusión no imaxinario colectivo. É unha investigación exhaustiva e delongada na súa ampla temática, ademais de ser unha obra de alento, rigorosa, cobizosa, de sólida continuación discursiva e de fascinante lectura. Estamos ante unha análise detallada e imprescindible de como Irlanda pasou de ser un referente na construción nacional para o galeguismo a un modelo de inspiración cunha función meramente retórica na Xeración do 16.

A Cova de Eirós, premio de Iniciativas Culturais e Científicas 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Iniciativas Culturais e Científicas, formado por  Xosé Aldea, editor e xestor cultural; Lois Celeiro Álvarez, xornalista; Belén López Vázquez, editora; Celia Pereira Porto, avogada, presidenta da Fundación Vicente Risco; Mar Mato, xornalista cultural; Xosé Luís Regueira, membro da RAG, profesor da USC e Xosé María García Palmeiro, xornalista, secretaría en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Cabreiros (Xermade). Veinticinco anos dunha experiencia rural colectiva; Código Cero Comunicación e Investigación do Paleolítico das Serras Orientais. A Cova de Eirós (Triacastela).

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio a Investigación do Paleolítico das Serras Orientais. A Cova de Eirós (Triacastela).

O xurado salientou a importante dimensión espacial e temporal dunha iniciativa cultural e científica de longo alento, que abre as portas ao coñecemento do Paleolítico no territorio galego. Unha tarefa desenvolvida polo Grupo de Estudos para a Prehistoria do Noroeste. Arqueoloxía, Antigüidade e Territorio do departamento de Historia da Universidade de Santiago de Compostela. Asemade, salientou o potencial desta investigación para a dinamización dun espazo rural de menos de mil habitantes e as sinerxías coa veciñanza propiciadoras da declaración de Ben de Interese Cultural (BIC) en 2017.

Ugia Pedreira, premio de Música 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Música, formado por  Alejo Amoedo, pianista e investigador, gañador da edición anterior; Bea Camiña, comunicadora cultural; Juan Durán, compositor; Najla Shami, cantante e compositora; Arturo Vaquero, produtor, responsable de Abrigueiro Estudios; Woyza, cantora e compositora e Claudia Morán, xornalista, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Orquestra Vigo 430; Ugia Pedreira e Isabel Samartim.

Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio a Ugia Pedreira.

O xurado salientou de Ugia Pedreira a súa traxectoria creativa, interpretativa e formativa como cantora de raíz mariñán que desenvolveu un proxecto artístico alternativo vencellado coa propia terra.

Mónica Alonso, premio de Artes Plásticas 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Artes Plásticas, formado por Pepe Barro, deseñador; Fátima Cobo Rodríguez, xestora cultural; Luz Darriba, artista; Carlos Rodríguez Fernández, fotógrafo; Teresa Táboas Veleiro, arquitecta e Afonso Vázquez Monxardín na secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Mónica Alonso; Uqui Permui e Cenlitrosmetrocadrado.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por maioría o premio a Mónica Alonso.

O xurado salientou de Mónica Alonso o excelente traballo de toda a súa careira, a reflexión dobre a cor como forma de comunicación entre seres humanos, e neste anos premiado 2021, a súa exposición «A maxia do colibrí, 6 casos desesperados» no Marco de Vigo, o comisariado da mostra «Cor e sentimentos» sobre Manuel Colmeiro, na Fundación Luís Seoane na Coruña e a súa participación na exposición colectiva «Galicia Futura» no Museo da Cidade da Cultura de Galicia no Gaiás, en Compostela.

Así mesmo, o xurado salientou os méritos indubidables de todos os artistas propostos por calidade de internacionalidade e recomenda unha revisión das categorías para establecer xurados e premios específicos para Deseño e Arquitectura.

N.E.V.E.R.M.O.R.E de Chévere, premio de Artes Escénicas 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Artes Escénicas, formado por  Rosa Álvarez, actriz, pioneira do teatro profesional galego; María Armesto, directora da Mostra Internacional do Teatro Cómico e Festivo de Cangas; Afonso Becerra, director da revista Erregueté gañador de edición anterior; Esther Fernández Carrodeguas, dramaturga, actriz e directora; Ernesto Is, dramaturgo; Xosé Leis, actor e director e Sabela Hermida Mondelo, actriz e investigadora, secretaría en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Diego Anido; N.E.V.E.R.M.O.R.E de Chévere e Compañía Tanxarina.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unamidade o premio a N.E.V.E.R.M.O.R.E de Chévere.

O xurado salientou a honestidade e sinestésica maneira de recuperar un dos episodios máis negros da nosa historia recente. Chévere traballa dende a autorreferencialidade, elevando as táboas as historias propias, as de veciños e veciñas. A iconografía e mesmo os elementos gardados nas propias caixas negras dos fogares, idea coa que se xoga na proia caixa negra do teatro. A Compañía reforza en N.E.V.E.R.M.O.R.E a súa liña pioneira de teatro documento, do teatro sociopolítico con grande impacto social, causando sempre a plena comuñón co público. Memoria de Nunca Máis!

Atalante, premio de Cine e Artes Audiovisuais 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Cine e Artes Audiovisuais, formado por José Luis Castro de Paz, historiador do cine, catedrático de Comunicación Audiovisual da USC; Margarita Ledo, directora, membro da RAG, gañadora da edición anterior; Sonia Méndez, directora, xestora e actriz; Ozo Perozo, director e traballador do audiovisual; Iria Pinheiro, actriz; Andrea Villa, experta en comunicación e cine e José Manuel Sande, crítico e programador, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Atalante; Lucía Catoira Pan e Chelo Loureiro.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio a Atalante.

O xurado salientou de Atalante o seu labor de distribución de traballos fílmicos con carácter independente, un repertorio de pezas laboriosas e esixentes asinadas por grandes cineastas como Hong Sangsoo, Meritxell Colell, Oliver Laxe, Paulo Rocha, Milagros Mumenthaler, Nobuhiro Suwa, Rita Azevedo ou Manoel de Oliveira, que van servir deste modo a procesos de difusión e internacionalización ao tempo que de reforzo do vínculo coas salas de cine nun momento histórico sensible.

Ademais, Atalante engade outro elemento esencial, a existencia mesma dunha versión orixinal subtitulada ao galego nas copias distribuídas, de acordo coas políticas de diversidade europea, sendo neste ámbito unha das promotoras asociativamente destacada na defensa dos dereitos lingüísticos e culturais.

O xurado quere destacar ás outras dúas finalistas, mulleres capaces de abrir(se) camiño en dous ámbitos, a produción e dirección do cine de animación (Chelo Loureiro) e a dirección de fotografía (Lucía Catoira). Un empeño baseado no seu talento, coraxe e capacidade de traballo colectivo. Xustamente dous títulos, Valentina e ¿Qué hicimos mal? de Liliana Torres, ilustran á perfección o seu traballo en 2021.

Por último, este xurado quere facer unha mención especial ao falecido actor Pedro Brandariz, alguén que entendemos explicaba e dignificaba en si mesmo o termo comediante, o seu oficio. Intérprete triunfal dun filme póstumo, Jacinto de Javier Camino, o seu carácter dinamizador e versatilidade, fundamentalmente expresada tamén a través da docencia e no espazo escénico, merecen esta homenaxe. O lugar no noso recordo permanecerá sempre.

María Varela, premio de Cultura Gastronómica 2022

O xurado da XLV edición dos Premios da Crítica de Galicia da modalidade de Cultura Gastronómica, formado por  Queixaría Arias Moniz, empresa gañadora edición anterior; Maica Couto Míguez, profesora de Formación Profesional de Hostelería e Turismo; Carmen Prado Pico, xornalista; Ángeles Romero, catedrática de Tecnoloxía dos Alimentos da USC (campus de Lugo); Marcos Soriano Acero, consultor de industrias agroalimentarias; Juan Manuel Vieites Baptista de Sousa,doutor en Química, actual presidente da Confederación de Empresarios de Galicia e Blanca Ana Roig Rechou, catedrática da USC, secretaría, en representación dos Premios da Crítica de Galicia, acordou entre as propostas presentadas declarar finalistas a Asociación de desenvolvemento rural Mariñas Betanzos ; ao chef Moncho Méndez do restaurante Millo Orzán; a María Varela como cociñeira de A parada das bestas e á revista Pincha.

 Tras as derradeiras deliberacións, acordou outorgar por unanimidade o premio María Varela como cociñeira de A parada das bestas.

O xurado salientou a María Varela  polo seu facer como cociñeira en A parada das bestas,  por ter loitado desde 1992 polo proxecto co seu home Suso,  con só 24 anos de idade, por apostar por un proxecto de vida común, no que a prioridade foi a excelencia baseada en dous piares fundamentais: a honestidade do traballo,  e a difusión e o fomento do patrimonio cultural e gastronómico da zona da Ulloa.  María recuperou receitas da cociña tradicional con toques de modernidade apostando sempre polos produtores e gandeiros locais. Unha aposta arriscada que conseguiu facerse co tempo un nome no mundo da gastronomía. Hoxe en día moitos dos produtos da comarca se coñecen e andan polo mundo grazas a este matrimonio. Son un modelo de referencia que ten que ser recoñecido pola camiño percorrido.

Esta XLVª edición dos Premios da Crítica de Galicia estivo patrocinada polo Concello de Vigo, A Xunta de Galicia e a Deputación provincial de Pontevedra, sendo entidades colaboradoras Afundación e Sargadelos. Contou ademais co patrocinio de trinta empresas e entidades de produtos galegos de calidade, etiquetados na nosa lingua.